‘Beter zonder katheter’ in Zuyderland

Om het aantal onnodige verpleegkundige handelingen in de ziekenhuizen te verminderen, is in oktober 2021 het project KwaliTIJD 1.0 gestart. De 24-jarige verpleegkundige Elissa Ritterbeks heeft in het Zuyderland Ziekenhuis op de multidisciplinaire trauma unit het project ‘Beter zonder katheter’ onder haar hoede. Met succes.

“Na drie dagen moet een katheter er echt uit bij patiënten die een katheter hebben gehad vanwege ophoping van urine in de blaas, mits de controles goed zijn. Maar het kwam wel eens voor dat een patiënt bijna met ontslag ging en nog een katheter had,” stelt Elissa.

Dat is nu heel anders, vertelt de jonge verpleegkundige. “We hebben de collega’s echt bewust gemaakt van die drie dagen. In het dossier popt de katheter ook elke keer op als je metingen invoert. Dit checken is onderdeel van de routine geworden. Waarom de katheter soms te lang bleef zitten? Bijvoorbeeld omdat de patiënt nog immobiel was en niet naar het toilet kon. Of omdat je precies wilt weten of de urineproductie goed is. Maar vaak lieten we de katheter ‘voor de zekerheid’ zitten. Dat doen we niet meer. Als de observaties en de andere controles goed zijn, gaat hij eruit. Anders vergroot je de kans op infecties.”

Elissa stelt dat vooral het aantal onnodige infusen omlaag is gebracht in het Zuyderland. “Op de SEH belanden veel patiënten met heupfracturen. Die moeten vaak geopereerd worden. Zo’n 95% van deze ‘spoedjes’ krijgt een infuus met antibiotica om ontstekingen te voorkomen. Die moeten er echt zo snel mogelijk na de operatie uit om over te gaan op een normale functie van de blaas en de kans om infectie te vermijden. We spreken elkaar erop aan. We leggen collega’s en studenten uit dat dit allemaal de patiëntveiligheid dient. Die moet zonder complicaties het ziekenhuis uit.” 

Hét probleem bij het invoeren van handelingen die je ‘Beter kunt Laten’ is tijd, vindt Elissa. “Je hebt tijd nodig om mensen te overtuigen van de toegevoegde waarde van het project. Tijd om iedereen – ook een arts, de infectiepreventiemedewerker, de geriater enzovoorts – mee te krijgen. En dan mis je weer uren op de werkvloer. Ook moet je leiderschap tonen. Ik ben nog maar 24 en moest wel de ervaren verpleegkundigen meekrijgen en ze aan het denken zetten. Het was geen drempel voor mij, want ik heb fijne collega’s. Maar je hebt wel wat lef nodig.”

Ook in het Tergooi MC ging tijdens de pilot het aantal onnodige katheters en infusen in beide gevallen omlaag: met maar liefst 14 procent. In een ander ziekenhuis, VieCurie, besloot men het vastbinden -fixeren- van onrustige patiënten te verminderen. Het aantal ligdagen dat patiënten met de allerzwaarste vrijheidsbeperkende interventies in het ziekenhuis lagen, ging van 2,3% naar 0,35.

In totaal deden 10 ziekenhuizen mee aan KwaliTIJD 1.0. Het gaat om het veranderen van handelingen die ingebakken zitten in de ziekenhuizen, maar toch echt anders moeten en kunnen. Soms moet calamiteit zich voordoen voordat een ziekenhuis beseft dat het echt anders moet, zoals bij het aanbrengen van de maagneussonde.

(Tekst gaat verder onder afbeelding.)

Alle geleerde lessen en de stappen voor een goede invoering van KwaliTIJD zijn in een infographic gegoten en er is een verpleegkundig implementatieplan opgesteld. Niet alleen gaan V&VN en ZE&GG (Zorgevaluatie en gepast gebruik) tien nieuwe ziekenhuizen begeleiden bij het invoeren van de Beter Laten-handelingen in KwaliTIJD 2.0; andere ziekenhuizen kunnen aanhaken via netwetwerkbijeenkomsten. Wil je meer weten over het project? Lees dan het interview met Wilma Dubbink van V&VN en Tessa Rietbergen van Zorgevaluatie en Gepast Gebruik op de pagina Beter Laten.