Ze is de voorzitter van het leven en het sterven

Ik ontmoet de vrouw op de polikliniek. De cardioloog heeft me gevraagd of ik met haar en haar naasten wil kennismaken. Haar hart is op. Er is geen operatie die dit probleem zal gaan oplossen. Medicatie ophogen geeft alleen maar nare bijwerkingen. De palliatieve fase is aangebroken.

Ze komt binnen in een rolstoel. Haar partner duwt haar met verve. Ze is toch wel geschrokken dat ze naar het team palliatieve zorg is verwezen. Palliatief? Dat betekent toch dat ze heel snel doodgaat? En zó slecht gaat het echt niet met haar. Er zijn nog steeds goede dagen. Echter, in het gesprek wordt ook duidelijk dat er nog meer slechte dagen zijn.

Wanneer ik haar vraag hoe zij haar toekomst ziet, ontstaat er een open gesprek. We praten over leven tot de dood. Over wat voor haar belangrijk is in haar leven. Zij vertelt over de man van wie zij zoveel houdt. Hij de ratio, zij het gevoel. Over het gezin dat het huwelijk heeft voorgebracht.

Het gesprek gaat over hoe moeilijk het is om steeds minder te kunnen. Elke dag moeten inleveren. Jarenlang was zij voorzitter van de gymvereniging. Een functie die bij haar paste. Aan het roer staan. Invloed hebben. In beweging zijn.

Nu kan ze nauwelijks meer uit haar stoel komen. Ze brengt haar leven noodgedwongen veelal zittend door, wachtend op de dood. Ze vindt het verschrikkelijk; het past niet bij haar en het leven dat ze geleefd heeft. We praten over het verdriet en de teleurstelling dat haar leven op deze manier eindigt.

Ze is soms vreselijk benauwd wanneer ze in beweging komt. En ze kan er niets tegen doen. Ik vertel dat er een medicijn is waardoor ze meer lucht zal ervaren. Een kleine hoeveelheid morfine levert enorme gezondheidswinst op. Na uitleg over mogelijke bijwerkingen kan het recept voor haar worden uitgeschreven.

Ze spreekt de wens uit niet alleen te willen zijn als ze sterft. Niet zoals haar moeder, die het leven verliet in haar eentje. Kil in een verpleeghuis. Een verdrietige herinnering. Tranen wellen bij haar op. Nee, ze wil zich graag omringen door haar geliefden. Geborgenheid en warmte voelen in het bijzijn van haar kinderen en kleinkinderen.

Stof tot nadenken

Bang is ze niet om te sterven. Ze vertrouwt op haar God en dat ze er niet alleen voor staat. We praten over thuis zijn in de laatste levensfase. Ook praten we over de mogelijkheid om af te zien van een opname in het ziekenhuis als de klachten toenemen. Omdat ze dan mogelijk niet meer levend thuis komt. We wegen met elkaar af hoe erg dat voor haar zou zijn.

Het is een intensief gesprek. Niet alleen voor de patiënte, maar ook voor mij als verpleegkundig specialist. Haar verhalen raken me. Er is nog veel onbesproken. Maar eerst gaat het echtpaar naar huis. Met stof tot nadenken. Om belangrijke zaken te bespreken met hun kinderen. Ons vervolggesprek staat al gepland.

Gedurende het gesprek zag ik last van de schouders van de vrouw afvallen. Praten geeft letterlijk lucht. Ze krijgt invloed op haar ziek-zijn en laatste levensfase. De patiënte krijgt de regie. Als voorzitter van haar eigen leven en sterven.