Machtsrelatie op de werkvloer: wat kun je doen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag?
- 15 oktober 2024
- Nieuwsbericht
- V&VN Algemeen
“Ik heb heel vaak huilend in mijn auto gezeten en gedacht: nu moet ik zeggen dat het moet stoppen. Maar ik dacht ook: misschien stopt het morgen wel.” Fleur Kloosterman, verpleegkundig specialist bij Amphia, werd tijdens haar opleiding maandenlang gemanipuleerd door de oncoloog die haar begeleidde. De arts appte, betastte en vernederde haar, totdat Kloosterman de moed vond om aan de bel te trekken. Na een slopende rechtszaak werd de BIG-registratie van de oncoloog geschrapt, waardoor hij in Nederland niet meer mag werken als arts. “Schrijven hielp,” vertelt Kloosterman. “Voor het verloop van de rechtszaak, maar ook voor mijn eigen emotionele verwerking van alles.”
Toen Kloosterman als verpleegkundig specialist in opleiding bij het Amphia kwam werken, bleken er al 14 waarschuwingen wegens (seksueel) grensoverschrijdend gedrag te liggen over oncoloog B. Daar wist Kloosterman niets van. Sterker nog, B. leek een gerespecteerd lid van het team en gaf haar, in eerste instantie, juist veel zelfvertrouwen. “Hij gaf complimenten en kon heel aardig zijn. Dat was het moeilijke aan alles, hij had twee gezichten.” In de maanden die volgden ging hij steeds dichter tegen haar aan staan, maakte hij seksueel getinte opmerkingen en betastte hij haar zelfs tijdens een gesprek met patiënten. “Die mensen zaten in angst te wachten op de uitslag van het oncologisch onderzoek. Onder de tafel voelde ik dat B. mijn knie opzocht. Het was walgelijk, maar ik durfde er niets van te zeggen. Ik was bang dat ik mijn baan zou verliezen of dat hij wraak zou nemen.”
Mantra
Al maanden dacht Kloosterman: dit moet stoppen. Ze zat vast en is erover gaan schrijven. Steeds als ze huilend in de auto zat, herhaalde ze één zin als een mantra. Een zin die ze wilde zeggen zodra ze de moed had om B. te confronteren: Dit moet stoppen, je kan me op deze wijze niet superviseren.
Dankzij de bedrijfsmanager durft Kloosterman zich uiteindelijk uit te spreken. Deze zag iets wat hij niet vertrouwde. “De bedrijfsmanager dacht: ‘Wat doet een arts bij een verpleegkundig specialist in opleiding, liggend op een onderzoeksbank?’ Hij voelde dat er iets niet klopte en heeft er nachten van wakker gelegen.” Kloosterman drong twee weken later bij de bedrijfsmanager aan op een arbeidsvoorwaardengesprek. “Tijdens dat gesprek bleef hij vragen of er iets was gebeurd. Hij zei: ‘Volgens mij is er meer aan de hand. Je kunt me vertrouwen.’ Waarop ik reageerde met: ‘Je moet weten wanneer ik mijn grenzen ga aangeven en mijn baan op de tocht komt te staan. De eerdere meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag over deze medisch specialist, waren geen lariekoek.’ Daarna barstte ik in tranen uit en heb ik mijn hele verhaal gedaan.”
Grensoverschrijdend gedrag
In het algemeen, maar ook binnen de gezondheidszorg, zijn er verschillende relaties waarbinnen grensoverschrijdend gedrag kan plaatsvinden. Zo kan er sprake zijn van grensoverschrijdend gedrag van een zorgverlener naar een client toe. Of juist andersom, van cliënten of familie van cliënten, naar de zorgverlener toe. Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld agressie, maar ook in ongepaste aanrakingen of seksueel getinte opmerkingen. Daarnaast kan grensoverschrijdend gedrag zich voordoen in een machtsrelatie, zoals een docent naar een student toe. Of, zoals Kloosterman heeft meegemaakt, van een arts naar een verpleegkundig specialist. Ook komt grensoverschrijdend gedrag voor tussen collega’s, waarbij er geen sprake hoeft te zijn van een machtsrelatie.
Advies bij seksueel grensoverschrijdend gedrag
Ben je zelf het slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag of heb je het vermoeden dat een collega hiermee te maken heeft? Op basis van haar ervaringen geeft Fleur Kloosterman de volgende adviezen.
Wat doet V&VN?
(Seksueel) grensoverschrijdend gedrag komt veel voor op de werkvloer. Het gebeurt zelfs al bij stagiaires. Daarom vraagt V&VN aandacht voor dit onderwerp in het landelijk overleg over onderwijs en de arbeidsmarkt. Voorkomen van dit gedrag is belangrijk voor het behoud van professionals.
Samen met andere beroepsorganisaties zal V&VN in de komende tijd een handreiking maken met als doel het vergroten van de veiligheid die zorgprofessionals ervaren. Ook zal V&VN bij de herziening van de Beroepscode volgend jaar met verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten hierover het gesprek aangaan.
Fleur Kloosterman schreef het boek Ga je mij kapotmaken?, waarin ze op indringende wijze haar ervaringen beschrijft.
Word lid en praat mee!
Samen met 105.000 leden maken we ons als beroepsvereniging sterk voor professionalisering van de beroepen verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist. Leden horen, zien en helpen; dat is waar we als V&VN voor staan. Wil jij invloed hebben op hoe jouw beroep zich ontwikkelt? Word lid van V&VN.
