Nieuw Kompas wijkverpleging en verpleeghuiszorg: ‘Zorgprofessional, pak je zeggenschap’

Het nieuwe Kompas voor verpleeghuiszorg, wijkverpleging en zorg thuis kijkt op een andere manier naar kwaliteit van bestaan van (oudere) cliënten. Er is meer aandacht voor het voorbereiden op ouder worden en het beschrijft de rol van de zorgprofessionals daarbij. “Er zijn minder vaste regels en er is meer ruimte voor zeggenschap in het Kompas. Daar heeft V&VN zich voor ingezet. Ik roep verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten dan ook op om – in het belang van de cliënt – die ruimte te pakken. Dit is echt een kans voor onze beroepen”, zegt V&VN-voorzitter Bianca Buurman.

Het Generiek kompas ‘Samen werken aan kwaliteit van bestaan’ is 1 juli 2024 opgenomen in het register van Zorginstituut Nederland. Daarmee vervangt het per direct de kwaliteitskaders wijkverpleging en verpleeghuiszorg en het addendum voor Wlz-zorg thuis.

Door de ouder wordende samenleving groeit de zorgvraag steeds harder. Tegelijk is er een tekort aan verpleeghuisplekken en collega’s. Buurman: “Het is nodig om op een andere manier te kijken naar kwaliteit en hoe we de zorg organiseren. De grootste verandering is dat dit Kompas de vraag van de cliënt volgt, ongeacht de plek waar iemand woont of vanuit welke wet de zorg wordt geleverd. Of iemand nu thuis woont, in het verpleeghuis of ergens daartussenin.”

Maatwerk

Concreet betekent dit dat in het nieuwe kader meer maatwerk mogelijk is. In de oude kwaliteitskaders stond bijvoorbeeld dat er een bepaalde personeelssamenstelling móest zijn. Denk aan de norm van minimaal twee zorgprofessionals op drukke momenten. “Die samenstelling wordt niet meer voorgeschreven. Als team en als professional heb je zeggenschap over wat nodig is. Het nieuwe Kompas gaat dus uit van maatwerk. Soms heb je die twee collega’s inderdaad nodig en soms niet. Dat is afhankelijk van de zwaarte van de zorg die nodig is voor de cliënt. V&VN heeft zich er hard voor gemaakt dat zorgprofessionals die ruimte en zeggenschap krijgen om maatwerk te kunnen leveren. Zij kunnen binnen hun team heel goed inschatten welke deskundigheid nodig is”, vindt Buurman.

Minder administratie

In het Kompas ligt de nadruk op welke informatie nodig is voor goede zorg. En hoe je die gegevens kunt gebruiken om bijvoorbeeld een beter beeld te krijgen van het medicatiegebruik of van mensen met onbegrepen gedrag. De administratieve lasten worden minder omdat niet alles meer verplicht moet worden uitgevraagd en aangeleverd aan de zorgverzekeraar, de inspectie of het management. Buurman: “Dat getuigt van meer vertrouwen in de zorgprofessional.”

De V&VN-voorzitter vervolgt: “Minder administratie is een grote wens van de zorgprofessionals en wat beoogd zorgminister Agema zelfs een ‘heilig doel’ noemt. Je kunt bijvoorbeeld als team kiezen met welk onderwerp je wél aan de slag gaat. Stel, je wilt meer informatie over continentieproblemen omdat dat veel speelt in de wijk. Dan ga je dat uitvragen om te kijken wat de oorzaak en de stand van zaken is. De uitkomst helpt je om verbeterdoelen op te stellen. Wellicht zie je dan ook dat er bijscholing nodig is.”

Het Kompas eist wel dat de samenstelling van de groep zorgprofessionals zó is dat er voldoende deskundigheid is om te kunnen signaleren als iets niet goed gaat met een cliënt. Ook bijvoorbeeld ‘zachtere’ signalen zoals apathisch gedrag moet de zorgverlener kunnen oppikken. “De beschikbaarheid van professionals die kunnen samenwerken en signaleren moet gegarandeerd zijn. In de zorg voor kwetsbare mensen moet altijd iemand aanwezig zijn die signalen kan herkennen en kan inschatten of er andere expertise moet worden ingeschakeld”, van Buurman samen.

Meer vertrouwen

Wat is nog meer verplicht in het nieuwe Kompas? Buurman. “Zorgorganisaties moeten de ervaringen van cliënten meten en ze moeten een kwaliteitsbeeld van de organisatie opstellen op basis van vijf bouwstenen. Over die bouwstenen hebben we veel overleg gehad met onze leden.”

Het nieuwe Kompas legt de verantwoordelijkheid van de te geven zorg bij alle drie de betrokken partijen: de zorgorganisatie, de zorgprofessional en de cliënten. Buurman: “Het is zaak niet te schrikken van die verantwoordelijkheid, maar er een uitdaging in te zien en je  rol te pakken. Als jij als zorgprofessional bijvoorbeeld vindt dat een bepaalde samenstelling van personeel niet goed genoeg is, moet je dat aankaarten.

“Het nieuwe Kompas, dat steun heeft van veel zorgpartijen, gaat meer uit van vertrouwen dan van regels. Het vertrouwen dat we het samen kunnen doen, ondanks de schaarste.”