V&VN komt met leidraad indicatiestelling palliatieve sedatie voor verpleegkundig specialisten

V&VN gaat een leidraad ontwikkelen over het stellen van de indicatie voor palliatieve sedatie door verpleegkundig specialisten. Deze leidraad is nodig om verpleegkundig specialisten duidelijkheid te bieden en goede patiëntenzorg te waarborgen. De leidraad is voor verpleegkundig specialisten een aanvulling op de gisteren gepubliceerde multidisciplinaire Richtlijn Palliatieve Sedatie.

De Richtlijn Palliatieve Sedatie bevat zorgvuldig geformuleerde handvatten die nodig zijn voor de uitvoering van palliatieve sedatie. V&VN, betrokken bij het opstellen van de richtlijn, staat achter deze onderdelen. Toch hebben we de richtlijn niet geautoriseerd, omdat we op één belangrijk punt fundamentele bezwaren hebben: de formulering van de verantwoordelijkheid voor het stellen van de indicatie voor palliatieve sedatie.

Volgens de Richtlijn Palliatieve Sedatie mag alleen een arts de indicatie voor palliatieve sedatie stellen, terwijl dit in de praktijk ook door verpleegkundig specialisten gebeurt. Die praktijk is er niet voor niets: de betreffende verpleegkundig specialisten staan dichtbij de patiënt, zijn bekwaam en – op basis van het wettelijke kader taakherschikking – bevoegd. Verpleegkundig specialisten zijn opgeleid om medische behandeling te combineren met verpleegkundige zorg. Zij zijn daarmee bij uitstek geschikt om zowel de fysieke als de psychosociale en existentiële klachten te beoordelen die aan de orde zijn bij terminale patiënten. Zij stellen dan ook op zorgvuldige wijze de indicatie voor palliatieve sedatie, in goed overleg met de patiënt, naasten, andere zorgverleners en de zorginstelling.

Verpleegkundig specialist Inge Rinzema, voorzitter van V&VN VS: “Het gaat om kritieke situaties rondom het sterfbed, waarbij het overlijden van de patiënt binnen veertien dagen wordt verwacht. Er is sprake van refractaire symptomen, waarbij conventionele behandelingen niet effectief zijn of gepaard gaan met ongewenste bijwerkingen, waardoor de patiënt ondraaglijk lijdt.  De kwaliteit van sterven komt dan in het geding. Als regiebehandelaar is de verpleegkundig specialist in staat de indicatie voor palliatieve sedatie te stellen. Het is belangrijk dat dit zo blijft. We moeten voorkomen dat in deze gevallen een voor de patiënt en zijn familie onbekende arts moet worden ingeschakeld, die vaak niet ter plekke of meteen beschikbaar is, waardoor het ondraaglijk lijden onnodig lang voortduurt. Voor de patiënt is een abrupte wisseling van de wacht op zo’n precair moment zeer onwenselijk. Het stelt mij als regiebehandelaar voor een groot dilemma, omdat ik door het volgen van de richtlijn niet meer de kwaliteit van sterven zou kunnen bieden die ik zo belangrijk vind.”    

V&VN heeft tot op het laatste moment geprobeerd om overeenstemming te vinden over de Richtlijn Palliatieve Sedatie, zodat deze aansluit op de praktijk en goede patiëntenzorg waarborgt. Dat dit uiteindelijk niet is gelukt, is zeer onwenselijk en leidt tot onnodige onduidelijkheid in de praktijk. Dit zegt direct iets over de manier waarop richtlijnen worden opgesteld. Hierbij wordt nu onvoldoende rekening gehouden met de wettelijke bevoegdheid van verpleegkundig specialisten, die ook ligt op het medische domein, en met de uitvoerbaarheid en de organiseerbaarheid in de praktijk. De governance bij de ontwikkeling van richtlijnen schiet duidelijk te kort.

Richtlijnen zijn bedoeld om de kwaliteit van de zorg voor onze patiënten te verbeteren door in de praktijk duidelijkheid te bieden en professionals te helpen keuzes te maken voor de juiste zorg. Het is onwenselijk om de bestaande praktijk hierin buiten beschouwing te laten. Rinzema: “Zeker bij onderwerpen van leven en dood is het belangrijk én gebruikelijk om de praktijk te reguleren en niet te ontkennen. De multidisciplinaire richtlijn Palliatieve Sedatie brengt teveel onduidelijkheid in de praktijk van verpleegkundig specialisten. Daarom is een eigen, aanvullende leidraad noodzakelijk.”

Wat betekent dit voor het naleven van de Richtlijn Palliatieve Sedatie door onze beroepsgroep?

V&VN beschouwt de onderdelen van de Richtlijn Palliatieve Sedatie die niet gaan over de indicatiestelling als zorgvuldig geformuleerde handvatten. We adviseren verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten deze na te leven.

Wat betekent dit voor het indiceren van palliatieve sedatie door verpleegkundig specialisten?

V&VN gaat een leidraad ontwikkelen om duidelijkheid te bieden aan verpleegkundig specialisten. Het opstellen hiervan moet zorgvuldig gebeuren en zal enkele maanden in beslag nemen.

Volgens het wettelijk kader taakherschikking ben je als verpleegkundig specialist zelfstandig bevoegd in je eigen expertisegebied mits je bekwaam bent. Als je op dit moment al indiceert als verpleegkundig specialist, dan kun je er in afwachting van de leidraad voor kiezen om dit te blijven doen. Het is nog onduidelijk hoe een (tucht)rechter zal oordelen. Bij eventuele klachten of procedures in de periode dat de leidraad nog niet beschikbaar is, zorgt V&VN indien nodig voor juridische ondersteuning.

Je kunt er als verpleegkundig specialist ook voor kiezen om de aangepaste richtlijn (tijdelijk) toch te volgen. Een arts zal dan de indicatie stellen en de noodzakelijke handelingen, zoals de klinische beoordeling van de patiënt, verrichten. Je speelt dan (tijdelijk) geen rol in de indicatiestelling en bent er ook niet voor verantwoordelijk.

Advies

Heb je in afwachting van de leidraad vragen of opmerkingen? Dan kun je terecht bij V&VN Verpleegkundig Specialisten via info@venvnvs.nl en brengen wij jou in contact met de juiste collega.

Meer informatie

Klik hier voor extra juridische informatie over richtlijnen en de professionele standaard. De Richtlijn Palliatieve Sedatie is gepubliceerd op Pallialine.