'Ervaring helpt me, maar de dood blijft moeilijk'

Vrijwel iedere verzorgende en verpleegkundige krijgt met de dood te maken. Het hoort bij het leven en het hoort bij het vak. Toch wordt het nooit makkelijk. Hoe ga je ermee om? Hoe blijf je nabij, maar houd je toch afstand? In V&VN Magazine delen Marijke en Zoë hun ervaring. Dit keer het verhaal van Zoë: "Het is fijn om het op zo'n manier te kunnen afsluiten."

“De eerste keer dat ik meemaakte dat een bewoner bij ons overleed, weet ik nog goed”, vertelt Zoë van Rosmalen (32), verzorgende IG bij verpleeghuis Vivium Naarderheem in Naarden. “Deze man was ontzettend ziek, zijn hart kon het niet meer aan. Ik diende morfine toe om de pijn en benauwdheid te onderdrukken en wist: straks komt zijn einde. Na een half uur was hij overleden.

Hij was zelf akkoord gegaan met de morfine en de daarbij komende gevolgen, maar voor mijn gevoel had ik hem gif toegediend. Ik dacht echt: ik heb deze man vermoord! Doordat ik nu vaker overlijdens heb meegemaakt, kan ik er beter mee omgaan. Ik werk op een PG-afdeling met mensen met Parkinson en dementie, gemiddeld overlijdt hier één bewoner per twee maanden. Ervaring helpt me, maar de dood blijft moeilijk.”

“Zo hadden we eens een man met dementie die aandoenlijk, super grappig en heel intelligent was. Hij heeft meerdere collega’s leren schaken. Ik ben er een jaar tussenuit geweest, kwam weer terug en hij herkende mij na twee dagen alweer. Zo bijzonder. Toen ik later weer op vakantie ging, zei ik tegen hem: nu mag je er niet tussenuit piepen hè! Uiteraard gebeurde precies dat. Ik mis hem nog steeds.

Bij een overlijden weet je nooit hoe de familie zal reageren, dat is best spannend. Soms ben ik bang om het verkeerde te zeggen. Ik ben een enorm flapuit. Laatst had ik het er met een collega over, die zei toen: de juiste woorden vinden blijft lastig, soms is niks zeggen ook goed. Daar heeft ze gelijk in.”

Laatste eerbetoon

“Wanneer iemand bij ons overlijdt, vormen we een erehaag als diegene het verpleeghuis verlaat, als laatste eerbetoon. Dat is altijd een mooi gezicht. Het is fijn om het op zo’n manier te kunnen afsluiten. Niet alleen voor alle collega’s, maar ook voor de bewoners. Je kunt nog even wat zeggen, nog even je hand op de kist leggen.

We proberen altijd naar de begrafenis te gaan. Dat hoort erbij, vind ik. Dat geeft net dat gouden randje aan je afscheid. Ik hoef eigenlijk nooit te huilen, die afstand kan ik wel bewaren. Wel bespreek ik het met collega’s als er iets is gebeurd en heb ik het er thuis over. Dan ben je het kwijt.”

Ook iets moois

“Het is mooi dat ik nu leerlingen begeleid als er iemand overlijdt, ik weet precies wat zij doormaken op zo’n moment. Sommigen vinden de dood best heftig, anderen kunnen er gelijk goed mee omgaan. Als een leerling er behoefte aan heeft, neem ik hem of haar even apart voor een gesprek.

De dood kan ook iets moois zijn. Ik focus erop dat mensen bij ons eindelijk rust hebben gevonden, dementie en Parkinson zijn heftige ziektes. Soms neem ik thuis een wijntje, kijk ik omhoog en denk ik: ik hoop dat je het fijn hebt daarboven.”

Bron: V&VN Magazine: Palliatieve zorg | Tekst: Jorieke van Noorloos | Beeld: Erik Buis