Zorgprofessionals bewuster van impact vrijheidsbeperking patiënt

Er zijn handelingen die verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten beter (niet) kunnen doen. Zo is het bijvoorbeeld bewezen béter om -zo mogelijk- onrustige patiënten die risico lopen zichzelf in gevaar te brengen niet zwaar in hun vrijheid te beperken met een polsband, onrustband of een enkelfixatie. Het Maastricht UMC+ ging met dit onderwerp aan de slag als onderdeel van het project KwaliTIJD 2.0 (zie kader). “Wij zijn in de huid van patiënten gekropen om zo bewuster te worden van de impact van vrijheidsbeperking en van de alternatieven die mogelijk zijn”, zegt verpleegkundige Rob Henzen.

“Van een ziekenhuiskamer hebben we een heuse escaperoom gemaakt. Zorgprofessionals en andere ziekenhuismedewerkers zijn uitgenodigd om in teamverband te proberen om uit de escaperoom te komen. In de escaperoom werden de deelnemers geconfronteerd met de verschillende vrijheidsbeperkende interventies (VBI) voor patiënten, gecategoriseerd van niveau 1 tot 5”, vertelt Henzen, die werkzaam is op de afdeling psychiatrie en deel uitmaakt van de Vakgroep Verpleegkunde.

Bij een VBI 5 is een patiënt bijvoorbeeld vastgemaakt aan de polsen en/of enkels. “Een onrustband om de buik is ook categorie 5. We streven ernaar om - als het niet nodig is - naar een lagere VBI te gaan. Een bed met een tent eroverheen en de rits aan de buitenkant valt in VBI 4. Die geeft de patiënt meer bewegingsvrijheid én meer rust”, legt Henzen uit.

Meer dan 100 deelnemers bezochten de escaperoom. “Het bleek echt leerzaam”, zegt Henzen. “Sommigen kenden bijvoorbeeld de antiplukwant niet. Dat is een soort dikke boksachtige handschoen die voorkomt dat de patiënt bijvoorbeeld de neusmaagsonde eruit trekt. Veel minder ingrijpend dan iemand vastmaken. Deze want valt dan ook in VBI categorie 3. Nog beter is het om - indien mogelijk weer - alternatieve of preventieve interventies in te zetten. Denk aan antislipsokken, die voorkomen dat iemand uitglijdt.”

Intensieve samenwerking

Naast de escaperoom ondernam het MUMC+ binnen dit project meer acties om waar mogelijk minder zwaar in te grijpen bij onrustige patiënten. Zo is intensief samengewerkt met collega’s van de uitleenservice van hulpmiddelen. Leerzaam voor MUMC+ was de constatering dat de registratie en de kennis van vrijheidsbeperkende maatregelen niet helemaal op orde waren. Henzen: “Dat gold tevens voor de uitleen van de hulpmiddelen voor een vrijheidsbeperkende maatregel. Inmiddels is er een goed registratie- en uitleensysteem. De hulpmiddelen zijn voorzien van een QR-code die uitlegt hoe het moet worden toegepast. Ook zijn de fysio- en ergotherapeuten in het ziekenhuis bij het project betrokken. Zij wijzen na actief op de inzet van minder zware hulpmiddelen en zien dat patiënten sneller rustiger en weer op de been zijn.”